Greiðsluþjónusta

Lögin um greiðsluþjónustu hafa það markmið að gefa neytendum tækifæri á að nýta nýsköpun í fjármálaþjónustu sem bæði bankar með tilskilin starfsleyfi bjóða sem og aðrir eftirlitsskyldir greiðsluþjónustuveitendur. Lögin fela meðal annars í sér að hægt er að fylgjast betur með fjárhag sínum og stunda viðskipti á netinu án greiðslukorts. Um er að ræða bæði starfsleyfis- og eftirlitsskylda starfsemi sem lýtur sömu öryggiskröfum og önnur greiðsluþjónusta.

Ákvæðum laga um greiðsluþjónustu er ætlað að tryggja að rafrænar greiðslur gangi snurðulaust fyrir sig. Ef upp koma vandamál er viðskiptabanka viðkomandi aðila, eða öðrum greiðsluþjónustuveitanda, skylt að bregðast við kvörtunum innan fimmtán virkra daga. Ef neytandi er ekki sáttur við viðbrögð þjónustuveitandans við kvörtun sinni getur hann haft samband við Seðlabanka Íslands.

Réttur neytenda í hnotskurn

• Unnt er að greiða fyrir vörur og þjónustu innan EES-svæðisins á jafn auðveldan og öruggan hátt eins og í heimalandi hvers og eins.
• Ekki er heimilt að leggja á aukakostnað þegar greitt er með greiðslukorti sem gefið er út innan EES-svæðisins.
• Reglurnar ná til allra tegunda rafrænna greiðslna (t.d. millifærslna og greiðslna með debet- og kreditkorti).

Sanngjörn verðlagning

Neytandi hefur rétt á upplýsingum um kostnað, í tengslum við allar greiðslur ef hann er einhver. Reglan er að seljendur, hvort sem er í verslunum eða á netinu, geta ekki látið neytanda greiða meira en auglýst verð (þ.e. bætt við viðbótargreiðslum) þegar hann greiðir með debet- og kreditkortum.

Undir ákveðnum kringumstæðum (þ.e. varðandi tiltekin kort) getur seljandi lagt á viðbótargreiðslu, en þá verður hún að endurspegla raunverulegan kostnað hans vegna þessarar greiðsluaðferðar. Ef neytandi telur að hann hafi greitt of mikið eða að viðbótargreiðsla sé ekki í samræmi við raunverulegan kostnað, til dæmis þegar hann hefur bókað flug eða greitt fyrir hótelbókun, getur hann skoðað rétt sinn enn frekar á vefsíðu Evrópusambandsins .

Meira öryggi, betri vörn

• Með innleiðingu laga um greiðsluþjónustu urðu rafrænar greiðslur öruggari vegna sterkrar sannvottunar viðskiptavina. Þetta er tryggt með blöndu af mismunandi sannvottunarupplýsingum, svo sem PIN númeri og fingrafari.
• Ábyrgð neytanda í tengslum við óheimilaða greiðslu, til dæmis ef kreditkorti hans er stolið, er bundin við jafnvirði 50 evra í íslenskum krónum að hámarki (nema ef um stórfellt gáleysi er að ræða).
• Í þeim tilvikum þar sem ekki er vitað fyrirfram hver upphæð greiðslu með korti verður (svo sem varðandi bílaleigu og hótelkostnað) getur söluaðili einungis fryst umsamda upphæð á korti neytandans með samþykki hans.
• Hafi neytandi veitt fyrirtæki heimild til að skuldfæra upphæð af reikningi sínum (e. direct debt), hefur hann hafa átta vikur til að andmæla röngum gjaldfærslum. Skylt er að endurgreiða honum innan tíu virkra daga.

Hefurðu áhuga á að vita meira?

• Frekari upplýsingar um neytendavernd Seðlabankans.
• Frekar upplýsingar um réttindi þín og neytendavernd innan EES.

Spurt og svarað um gengisálag

• Hvað er gengisálag?

• Gengisálag er gjald sem leggst ofan á gengi sem kortafyrirtæki (t.d. VISA og MasterCard) selja útgefendum greiðslukorta (t.d. viðskiptabankarnir) þegar neytendur greiða fyrir vöru eða þjónustu í erlendum gjaldeyri. Álagið er mismunandi eftir útgefendum greiðslukorta og tegund gjaldmiðla, en algengt er að það sé á bilinu 2-3%, sem bætist við verð vörunnar eða þjónustunnar. Á það jafnt við um kortanotkun erlendis og þegar verslað er á netinu í erlendum gjaldeyri.

• Til að reikna út gengisálag er gengið sem kortafyrirtæki selja útgefendum greiðslukorta gjaldeyri á notað til grundvallar. Hægt er taka einfalt tilbúið dæmi:
  Viðskipti eiga sér stað erlendis. Kaupverð vöru er hundrað Evrur, €100. Greitt er fyrir vöruna með greiðslukorti þar sem álag útgefanda greiðslukortsins er 3% ofan á það gengi sem kortafyrirtækið selur útgefandanum. Það gengi sem kortafyrirtækið selur útgefanda kortsins er kr. 150 ISK fyrir hverja Evru sem neytandi eyðir. Í ljósi þess að gengisálagið er 3% greiðir neytandinn 154,5 kr. fyrir hverja Evru (1,03 * 150 kr.). Heildarkaupverð vörunnar er því 15.450 kr.

  Hvaða upplýsingar á ég að fá um gengisálagið?

• Í lögum nr. 114/2021 um greiðsluþjónustu koma fram nokkrar reglur er varða upplýsingagjöf þegar um er að ræða gengisálag og önnur sambærileg gjöld. Í 3. tölul. 1. mgr. 54. gr. laganna kemur fram að veita skuli upplýsingar um öll gjöld sem notanda greiðsluþjónustu ber að greiða er varða gjaldtöku og gengi.

• Þannig eiga neytendur að vera upplýstir um það álag og/eða gjöld sem þeir greiða vegna greiðslufærslna í erlendum gjaldeyri, sé því til að dreifa. Upplýsingarnar eiga neytendur að geta sótt á pappír eða á öðrum varanlegum miðli, sbr. 53. gr. laganna. Eiga neytendur því t.d. að geta nálgast upplýsingar er varða gengisálag og önnur tengd gjöld í skilmálum útgefenda greiðslukorta, sem eiga jafnframt að vera skýrir og auðskiljanlegir, og auk þess á íslensku eða öðru tungumáli sem aðilar semja um.

• Neytendur geta óskað eftir upplýsingum og skilmálum um gjaldtöku vegna gengisálagsins hvenær sem er meðan á samningssambandi stendur við útgefendur greiðslukorta. Það kemur fram í 55. gr. sömu laga.

  Hvers vegna er jafnan boðið upp á að velja upphæð í íslenskum krónum eða í erlendum gjaldeyri? Er einhver munur á því?

• Þegar neytendur eru erlendis og greiða fyrir vöru eða þjónustu með korti er jafnan boðið upp á tvo valmöguleika, þ.e. að greiða í eigin gjaldmiðli (ISK) eða í gjaldmiðli þess lands þar sem neytandi er staddur. Nokkur munur getur verið á kostnaði eftir því hvor möguleikinn er valinn.

• Almennt er dýrara í slíkum aðstæðum að greiða í eigin gjaldmiðli, því um er að ræða þjónustu þar sem upphæðin er fest niður, þ.e. hún er ekki háð gengissveiflum. Þar sem um þjónustu frá söluaðila er að ræða er jafnan aukaálagi bætt við ofan á greiðsluna. Á hinn bóginn eykur slík þjónusta fyrirsjáanleika neytenda, auk þess að sumum neytendum kann að finnast betra að fá upplýsingar um þá upphæð sem þeir greiða í sínum eigin gjaldmiðli fremur en í erlendum gjaldmiðli.[1]

• Gott er að hafa í huga að greiði neytendur fyrir vöru eða þjónustu í eigin gjaldmiðli, er mögulegt að gengisálag og þjónustugjald fyrir umreikning gjaldmiðla sé ekki sundurliðað. Það gerir að verkum að óljóst er hversu stór hluti telst til gengisálagsins og hins vegar til þjónustugjaldsins.

Neðanmáls: 

[1] Sjá úr aths. frumvarps um 45. gr: Veittar skulu upplýsingar um gjöld og það gengi sem nota á við umreikning greiðslunnar og skal greiðandi samþykkja þjónustuna við gjaldmiðilsumreikninginn á þeim grundvelli. Gjaldmiðilsumreikningur er þjónusta sem boðin er notendum til að draga úr gengisáhættu þeirra. Í ákvæðinu er lagt til að greiðandinn fái allar upplýsingar um þau gjöld sem leggjast ofan á greiðsluna, t.d. vöruverðið, vegna gjaldmiðilsumreikningsins áður en hann veitir samþykki fyrir greiðslu.