Upplýsingar vegna afturköllunar starfsleyfis NOVIS

Með frétt 15. janúar 2025 vakti Seðlabanki Íslands athygli á fréttatilkynningu EIOPA til vátryggingartaka NOVIS sem birt var sama dag. Í henni er að finna gagnlegar spurningar og svör fyrir þá sem hafa ennþá NOVIS samninga í gildi.

Í fréttatilkynningunni kemur m.a. fram að óvissa ríki um hvort og hvenær slitastjóri verði skipaður yfir NOVIS, enda sé enginn lögbundinn frestur fyrir dómstóla í Slóvakíu að skipa slitastjóra, sem geti leitt til þess að hagsmunir þeirra sem hafa NOVIS samninga í gildi skaðist. Þá verði að meta kosti þess að segja upp samningum við NOVIS í samanburði við það að halda áfram að greiða til félagsins, en ekki er hægt að tryggja að greidd iðgjöld til NOVIS fáist endurheimt að fullu ef félagið verður sett í slitameðferð. Fréttatilkynninguna má í heild sinni nálgast hér.

Seðlabanki Íslands telur, í ljósi þess að ekki liggja fyrir áreiðanlegar upplýsingar um fjárhagsstöðu NOVIS, að ekki sé hægt að fullyrða að fjárhagsstaða NOVIS sé nægilega trygg til að mæla með að vátryggingartakar haldi áfram iðgjaldagreiðslum til félagsins.

Seðlabanki Íslands hefur birt algengar og spurningar og svör í kjölfar afturköllunar starfsleyfis NOVIS, sem hafa verið uppfærðar í tvígang, síðast 15. janúar 2025. Þær eru aðgengilegar hér að neðan.

Fjármálaeftirlit Seðlabanka Íslands fylgist áfram grannt með þróun mála og veitir vátryggingartökum upplýsingar eftir því sem tilefni er til.

Spurt og svarað um afturköllun starfsleyfis NOVIS

Uppfært 15. janúar 2025 

Hvað hefur gerst frá afturköllun starfsleyfisins í júní 2023? 

Þegar í kjölfar afturköllunar starfsleyfis NOVIS lagði NBS (Seðlabanki Slóvakíu) fram beiðni fyrir dómstólum í Slóvakíu um skipun slitastjóra (e. liquidator).

Í október 2023 leitaði NOVIS til dómstóla í Slóvakíu og krafðist ógildingar á ákvörðun NBS um afturköllun starfsleyfis.

Í ágúst 2024 frestaði dómstóll í Slóvakíu skipun slitastjóra yfir NOVIS þar til að leyst hefur verið úr málaferlum NOVIS gegn NBS um lögmæti afturköllunar starfleyfis félagsins. Því er nokkur óvissa um hvort og hvenær slitastjóri verður skipaður og getur það leitt til þess að hagsmunir þeirra sem hafa samninga við NOVIS skaðist. (Janúar 2025)

Ákvörðun NBS um afturköllun starfsleyfis NOVIS stendur enn óhögguð þrátt fyrir kröfu NOVIS um ógildingu hennar fyrir dómstólum.

Eftir að starfsleyfi NOVIS var afturkallað hefur NBS haft takmarkað eftirlit með starfsemi NOVIS.

Starfsemi NOVIS er eins og sakir standa takmörkuð við innheimtu iðgjalda og uppgjör á kröfum. Félagið getur ekki gert nýja vátryggingasamninga, enda hefur félagið ekki leyfi til reksturs vátryggingastarfsemi. Þá liggja ekki fyrir áreiðanlegar upplýsingar um fjárhagsstöðu NOVIS, þ.m.t. hvort félagið eigi nægar eignir til að mæta skuldbindingum þess og hvort iðgjöldum sé fjárfest í samræmi við gildandi vátryggingasamninga. (Janúar 2025)

Vátryggingartakar gætu átt á hættu á fjárhagslegu tjóni haldi þeir áfram að greiða til NOVIS þar sem slitastjóri hefur enn ekki verið skipaður. (Janúar 2025)

Viðbrögð Seðlabanka Íslands við upplýsingagjöf á vefsíðu NOVIS og málarekstri fyrir dómstólum í Slóvakíu  

Á vefsíðu NOVIS koma fram tilteknar fullyrðingar um stöðu slitameðferðar félagsins, nánar tiltekið um málsmeðferð fyrir dómstólum um skipun slitastjóra. Seðlabankinn telur tilefni til að koma á framfæri upplýsingum og staðreyndum til íslenskra vátryggingartaka:

Komið hefur fram í slóvakískum fjölmiðlum að NOVIS hafi farið fram á að réttaráhrifum ákvörðunar NBS um afturköllun starfsleyfisins yrði frestað (þ.e. að félagið geti haldið áfram fullri starfsemi þar til niðurstaða fæst í ógildingarmáli). Samkvæmt slóvakískum lögum hefur dómstóll sex mánuði til að kveða upp úrskurð um slíka kröfu, en NOVIS setti fram kröfuna í ágúst 2023. Ákvörðun NBS stendur enn óhögguð.

Til viðbótar við framangreint hefur NOVIS höfðað mál fyrir dómi og krafist ógildingar á ákvörðun NBS um afturköllun starfsleyfisins. Málsmeðferð dómstólsins vegna skipunar slitastjóra hefur verið frestað tímabundið þar til niðurstaða liggur fyrir um ógildingarkröfu NOVIS. Seðlabanki Íslands hefur áhyggjur af því að frekari og hugsanlega langvarandi tafir verði á skipan slitastjóra yfir NOVIS. Á meðan slíkum málarekstri stendur munu vátryggingartakar vera í áframhaldandi óvissu um framhaldið.

Í fréttatilkynningu NBS sem birt var 21. mars 2024 kemur fram að yfirstandandi dómsmál (e. pending court proceedings and procedural decisions) hafi ekki áhrif á ákvörðun NBS um afturköllun starfleyfis NOVIS. Þá kemur einnig fram að ekki sé heldur hægt að álykta að dómsmálin og töf á skipan slitastjóra hafi forspárgildi um niðurstöðu dómstóla um ógildingarkröfu NOVIS.

Hvernig er eftirliti háttað með vátryggingafélögum í Slóvakíu eftir að starfsleyfi hefur verið afturkallað?

Almennt er gert ráð fyrir að slitastjóri sé skipaður í beinu framhaldi af afturköllun starfsleyfis. Slitastjóri hefur það hlutverk að taka yfir stjórn félagsins og leggja mat á hvort lýsa eigi félagið gjaldþrota eða hvort nægar eignir séu til staðar til að gera upp skuldbindingar þess. Þar sem skipan slitastjóra hefur tafist umfram væntingar er staða NOVIS, og þar með vátryggingartaka, óvenjuleg og óheppileg.

NBS hefur takmarkaðar heimildir til að hafa eftirlit með NOVIS eftir að starfsleyfi félagsins var afturkallað. Sú staðreynd eykur á óvissu vátryggingartaka að mati Seðlabanka Íslands.

Þar til slitastjóri verður skipaður yfir NOVIS starfar félagið, án starfsleyfis, í ákveðnu tómarúmi sem leiðir til óvissu fyrir vátryggingartaka og aðra haghafa. Það er enginn lögbundinn frestur fyrir dómstóla í Bratislava að skipa slitastjóra yfir NOVIS, svo óvíst er hvort og hvenær það verður gert.

Ítrekun um stöðu þeirra sem hafa NOVIS-samninga í gildi

Seðlabanki Íslands vill taka fram að hann er ekki í stöðu til að veita vátryggingartökum ráðgjöf um einstaka samninga og/eða hvort rétt er að nýta úrræði sem tilgreind eru hér að neðan. Þá er Seðlabankinn ekki eftirlitsaðili með NOVIS sem hafði starfsleyfi frá Seðlabanka Slóvakíu.

Í ljósi þeirrar óvissu sem er til staðar í kjölfar afturköllunar starfsleyfis NOVIS eru vátryggingartakar hvattir til þess að kynna sér þær leiðir sem þeim standa til boða. Þannig skulu vátryggingartakar kynna sér vel skilmála þeirra afurða sem þeir hafa keypt og taka upplýsta ákvörðun um næstu skref í framhaldinu.

Þau úrræði sem vátryggingartökum standa til boða eru í helstu atriðum þessi:

Iðgjaldahlé: Vátryggingartaki greiðir ekki iðgjald til samræmis við gildandi samning í ákveðinn umsaminn tíma, iðulega að hámarki í 6 mánuði í senn og allt að þrisvar á samningstímabilinu, án þess að vátryggingavernd skerðist.
Uppsögn að hluta: Vátryggingartaki fær ákveðna upphæð greidda út án þess að samningnum sé sagt upp.
Uppsögn samnings: Vátryggingartaki fær þá upphæð sem hann á inni til samræmis við gildandi samning/a greidda út og er samningi sagt upp.
Óbreytt ástand: Vátryggingartaki heldur áfram að greiða iðgjald í samræmi við gildandi samning/a.

Við mat á því hvað teljist besta lausnin fyrir vátryggingartaka verður að hafa í huga að samningar og aðstæður vátryggingartaka eru mismunandi hverju sinni, þ.e. ein og sama lausnin kann að henta ekki öllum vátryggingatökum.

Vátryggingatökum sem greiða enn regluleg iðgjöld til NOVIS er ráðlagt að meta sína eigin stöðu með hliðsjón af þeirri áhættu að greiða áfram til NOVIS, sem hefur ekki starfsleyfi, þar sem ekki er hægt að tryggja að iðgjöld fáist endurheimt að fullu. Þannig ættu vátryggingartakar að bera saman þann valkost að segja upp samningum sínum við NOVIS og fá hugsanlegt endurkaupsvirði (sjá nánari umfjöllun hér að neðan) samnings síns greitt út, á móti því að halda áfram að greiða, og fá greidda fjárhæð sem kemur út úr hugsanlegri slitameðferð NOVIS. (Janúar 2025)

Vátryggingartökum er ráðlagt að leita aðstoðar frá sérfræðingum við mat á möguleikum sínum s.s. sérfræðingum í fjármálum, lögfræðingum eða neytendasamtökum. (Janúar 2025)

Seðlabanki Íslands birti neðangreindar upplýsingar um afturköllun starfsleyfis NOVIS í júní 2023

Hvað er NOVIS?

NOVIS[1] er vátryggingafélag sem stofnað var í Slóvakíu árið 2014 og er undir eftirliti Seðlabanka Slóvakíu (NBS). NOVIS hefur verið með starfsemi í heimaríki sínu Slóvakíu, auk þess að vera með útibú í Austurríki, Tékklandi og Þýskalandi og veitt þjónustu yfir landamæri í Finnlandi, Ungverjalandi, Íslandi, Ítalíu, Litháen, Póllandi og Svíþjóð. Afurðir NOVIS hafa verið seldar íslenskum neytendum í gengum dreifingaraðila (vátryggingamiðlara) á Íslandi frá árinu 2018.

Hvað gerðist?

Hinn 5. júní 2023 afturkallaði NBS starfsleyfi NOVIS í kjölfar athugunar sem leiddi í ljós brot NOVIS á Solvency II löggjöfinni er varða gjaldþol, áhættustýringu og í tengslum við breytingar félagsins á vátryggingaskilmálum viðskiptavina.

Afturköllun starfsleyfis eru þyngstu viðurlög sem NBS getur beitt eftirlitsskyldan aðila. Í ljósi þess hve íþyngjandi ákvörðun um afturköllun starfsleyfis er slík ákvörðun einungis tekin í alvarlegustu tilfellunum.

NBS hefur gripið til ýmissa ráðstafana gagnvart NOVIS sem ekki hafa verið birtar tilkynningar um opinberlega. NBS hefur einnig beitt NOVIS viðurlögum í nokkrum tilvikum sem tilkynningar hafa birst um á vefsíðu NBS. Í ljósi þess að engar þessara ráðstafana eða viðurlagabeitingar leiddu til umbóta af hálfu NOVIS, ákvað NBS að afturkalla starfsleyfi félagsins.

Hvaða áhrif hefur afturköllun starfsleyfis NOVIS á íslenska neytendur?

Afturköllun starfsleyfis NOVIS ein og sér, hefur ekki áhrif á gildi núgildandi vátryggingarsamninga félagsins eða vátryggingavernd á grundvelli þeirra.

Vátryggingartökum er bent á að kynna sér vel skilmála vátryggingarsamninga sinna áður en tekin er ákvörðun um að hætta að greiða iðgjöld, uppsögn samnings, hlutauppsögn samnings, lækkun iðgjaldagreiðslna eða aðrar aðgerðir.

Í skilmálum vátryggingarsamninga NOVIS er að finna upplýsingar um kostnað og gjöld sem dregin eru frá inneign vátryggingartaka ef samningnum er sagt upp fyrir áætluð samningslok. Í skilmálunum er einnig að finna upplýsingar um skilyrði uppsagnar að hluta, undanþágu frá skyldu til iðgjaldagreiðslu og breytingar á vátryggingarsamningum.

Eftir að hafa kynnt sér skilmála vátryggingarsamninginn vel, sérstaklega þau ákvæði sem fjalla um kostnað, gjöld og mögulega réttindaskerðingu, getur vátryggingartaki tekið upplýsta ákvörðun. Mismunandi sjónarmið geta komið til skoðunar við slíka ákvörðun, s.s. hve lengi samningssambandið hefur varað, fjárhæð inneignar á tryggingarreikningi og hvort mögulegt sé að fá sambærilega vátryggingavernd hjá öðru félagi.

Vátryggingartökum er bent á að hafa samband við þann vátryggingamiðlara sem kom samningnum á til að fá nánari upplýsingar um vátryggingarsamninginn, viðeigandi skilmála og möguleg næstu skref.

Nokkur atriði sem gott er að hafa í huga

Áður en vátryggingartaki tekur ákvörðun um uppsögn vátryggingarsamnings í heild eða hluta er gott að hafa í huga að kynna sér vel þann kostnað sem kemur til frádráttar greiddum iðgjöldum ásamt ávöxtun við útreikning á endurkaupsvirði vátryggingarsamnings þegar honum er sagt upp fyrir áætluð samningslok.

Með endurkaupsvirði er átt við þá fjárhæð sem vátryggingartaki má eiga von á að fá greidda sé samningi sagt upp fyrir áætluð samningslok. Sjá nánari útskýringar hér að neðan eftir tegund samninga.

Með uppsögn að hluta er átt við heimild vátryggingartaka til að óska eftir að fá tiltekna fjárhæð greidda úr vátryggingarsamningum án þess að segja upp samningnum.

Wealth Insuring og Life Savings Plan afurðirnar

Upplýsingar um endurkaupsvirði, kostnað og gjöld er að finna í 12. grein almennra skilmála Wealth Insuring og Life Savings Plan afurðanna. Með því að kynna sér efni greinarinnar getur vátryggingartaki betur gert sér grein fyrir þeim kostnaði eða skerðingu á réttindum sem uppsögn samnings hefur í för með sér. Í greininni kemur meðal annars fram að fyrstu 5 ár samnings greiði vátryggingartaki 35% af iðgjaldi í kostnað. Segi vátryggingartaki samningi upp áður en 5 ár eru liðin af samningstímanum, er kostnaður dreginn frá endurkaupsvirði samningsins, sem nemur 35% af ógreiddum iðgjöldum fram að lokum 5 ára tímabilsins. Frekari upplýsingar um endurkaupsvirði, kostnað og gjöld sem vátryggingartaki greiðir er að finna í greininni. Skilmála afurðanna má nálgast hér.

Upplýsingar um uppsögn að hluta er að finna í 13. grein almennra skilmála Wealth Insuring og Life Savings Plan afurðanna. Skilmála afurðanna má nálgast hér.

Vátryggingartaki getur óskað eftir lækkun umsaminnar iðgjaldagreiðslu að ákveðnum skilyrðum uppfylltum. Nánari upplýsingar um breytingar á vátryggingarsamningi, m.a. lækkun iðgjaldagreiðslna er að finna í 16. gr. almennra skilmála Wealth Insuring og Life Savings Plan afurðanna. Skilmála afurðanna má nálgast hér.

Flexible Savings Plan afurðin

Upplýsingar um endurkaupsvirði, kostnað og gjöld er að finna í 13. gr. almennra skilmála Flexible Savings Plan afurðarinnar. Með því að kynna sér efni greinarinnar getur vátryggingartaki betur gert sér grein fyrir þeim kostnaði eða skerðingu á réttindum sem uppsögn samnings hefur í för með sér. Í greininni kemur meðal annars fram að fyrstu 3 ár samnings greiði vátryggingartaki 35% af iðgjaldi í kostnað. Segi vátryggingartaki samningi upp áður en 3 ár eru liðin af samningstímanum, er kostnaður dreginn frá endurkaupsvirði samningsins, sem nemur 35% af ógreiddum iðgjöldum fram að lokum 3 ára tímabilsins. Frekari upplýsingar um endurkaupsvirði, kostnað og gjöld sem vátryggingartaki greiðir er að finna í greininni. Skilmála afurðarinnar má nálgast hér.

Upplýsingar um uppsögn að hluta er að finna í 14. grein almennra skilmála Flexible Savings Plan afurðarinnar. Skilmála afurðarinnar má nálgast hér.

Vátryggingartaki getur óskað eftir lækkun umsaminnar iðgjaldagreiðslu að ákveðnum skilyrðum uppfylltum. Nánari upplýsingar um breytingar á vátryggingarsamningi, m.a. lækkun iðgjaldagreiðslna er að finna í 17. gr. almennra skilmála Flexible Savings Plan afurðarinnar. Skilmála afurðarinnar má nálgast hér.

Hver eru næstu skref?

NBS hefur lagt fram beiðni fyrir þarlendum dómstól um skipan slitastjóra yfir NOVIS. Slitastjóri mun hafa með höndum slitameðferð NOVIS og taka við öllum heimildum stjórnar og stjórnenda félagsins. Slitastjóri mun setja sig í samband við vátryggingartaka NOVIS, þ.m.t. íslenska vátryggingartaka, og veita nánari upplýsingar um réttindi þeirra, þ.m.t. framlagningu vátryggingakrafna á grundvelli vátryggingarsamninga félagsins. Slitastjóri mun taka afstöðu til þess hvort óskað verður eftir gjaldþrotaskiptum félagsins eða hvort eignir séu nægar til að standa við skuldbindingar þess.

Áréttað er að hvorki afturköllun starfsleyfis NOVIS né skipun slitastjóra yfir félaginu leiðir til sjálfkrafa uppsagna á vátryggingarsamningum þess. Vátryggingarsamningar NOVIS og vátryggingavernd á grundvelli þeirra er því óbreytt þrátt fyrir ofangreint, að svo stöddu.

Hvar er hægt að nálgast frekari upplýsingar?

 Vátryggingartakar NOVIS geta sent fyrirspurnir til félagsins (og til slitastjóra þegar hann hefur verið skipaður) eða þess vátryggingamiðlara sem hafði milligöngu um að koma samningnum á, fyrir ítarlegri upplýsingar og/eða leiðbeiningar.

NBS sem er heimaeftirlit NOVIS hefur tekið saman og birt á vef sínum algengar spurningar og svör í tengslum við ákvörðun bankans um að svipta NOVIS starfsleyfi. Upplýsingarnar eru á ensku og má nálgast hér. Einnig er hægt að senda fyrirspurn til NBS á netfangið info@nbs.sk

Fjármálaeftirlit Seðlabanka Íslands tekur einnig á móti fyrirspurnum á netfangið sedlabanki@sedlabanki.is

Seðlabanki Íslands fylgist áfram með málinu og mun uppfæra upplýsingar til íslenskra neytenda á vefsíðu sinni.

Til baka