Staða lífeyrissjóðanna árið 2009
Á heimasíðu Fjármálaeftirlitsins er að finna skýrslu um ársreikninga lífeyrissjóða fyrir árið 2009. Þar er jafnframt að finna excel skjal sem inniheldur talnaefni skýrslunnar. Skýrslan í heild sinni er hér en helstu niðurstöður hennar eru eftirfarandi:
Hrein raunávöxtun lífeyrissjóðanna, þ.e. ávöxtun umfram verðbólgu, var 0,34% samanborið við -21,96% á árinu 2008. Meðaltal hreinnar raunávöxtunar sl. 5 ár var 0,4% og meðaltal sl. 10 ára var 1,8%. Þessa lágu raunávöxtun má rekja til eftirkasta bankahrunsins í október 2008. Há verðbólga, afskriftir skuldabréfa og gjaldeyrishöft einkenndu árið.
Heildareignir lífeyrissjóðanna námu tæplega 1.775 milljörðum króna í árslok 2009 samanborið við um 1.600 milljarða í árslok 2008. Nemur aukningin um 11% sem samsvarar 2,2% raunaukningu miðað við vísitölu neysluverðs.
Iðgjöld lífeyrissjóðanna lækkuðu um 9% á milli ára eða úr 114 milljörðum króna á árinu 2008 í rúmlega 107 milljarða króna árið 2009. Meginástæða þessarar lækkunar er talin vera aukið atvinnuleysi og almenn lækkun launa í landinu. Gjaldfærður lífeyrir ásamt útgreiðslu séreignarsparnaðar var tæplega 76 milljarðar árið 2009 en var 54 milljarðar árið 2008.
Séreignarsparnaður í vörslu lífeyrissjóða og annarra vörsluaðila á árinu 2009 jókst um 12,8% og nam 288 milljörðum króna samanborið við 256 milljarða í árslok 2008. Séreignarsparnaður í heild nam um 15% af heildareignum lífeyriskerfisins í árslok 2009. Iðgjöld til séreignarlífeyrissparnaðar lækkuðu milli ára og fóru úr 33,4 milljörðum króna í 26,3 milljarða króna á árinu 2009.
Samkvæmt lögum um lífeyrissjóði skal vera jafnvægi á milli eigna og skuldbindinga lífeyrissjóða. Komi í ljós við tryggingafræðilega athugun að munur á eignum og skuldbindingum er yfir 10% eða meiri en 5% samfellt í fimm ár ber lífeyrissjóði að grípa til viðeigandi ráðstafana til að ná jafnvægi milli eigna og skuldbindinga. Þann 21. desember 2009 var framlengt bráðabirgðaákvæði sem heimilaði lífeyrissjóðum að hafa allt að 15% mun á milli eigna og framtíðarskuldbindinga vegna lífeyris miðað við tryggingafræðilega athugun fyrir árið 2009, án þess að gera breytingar á samþykktum sjóðsins. 25 deildir lífeyrissjóða án ábyrgðar voru með neikvæða tryggingafræðilega stöðu í árslok 2009, þar af 3 deildir með meiri halla en 15% og verða því að skerða réttindi. Þeir lífeyrissjóðir sem njóta bakábyrgðar ríkis eða sveitarfélags eru undanþegnir ákvæðum laganna sem fjalla um jafnvægi milli eigna og skuldbindinga lífeyrissjóða. Lítil breyting er á stöðu þessara sjóða á milli ára en verulegur halli er á nánast öllum deildum.
Í ár hefur nýjum kafla um tryggingafræðilega stöðu lífeyrissjóðanna verið bætt við skýrsluna. Kaflinn byggir á gögnum sem koma fram í tryggingafræðilegri athugun sjóðanna og þar er m.a. að finna útlistun á áfallinni stöðu og framtíðarstöðu sjóðanna. Einnig er þar að finna tölulegar upplýsingar um iðgjöld og iðgjaldagreiðendur, lífeyri og lífeyrisþega.
Um 7,4% af fjárfestingum lífeyrissjóðanna voru í óskráðum bréfum í árslok 2009 samanborið við um 8,6% í árslok 2008 en samkvæmt lögum höfðu lífeyrissjóðirnir heimild til að fjárfesta fyrir allt að 10% af eignum sínum í óskráðum bréfum. Með óskráðum bréfum er átt við þau verðbréf sem ekki hafa skráð kaup- og sölugengi á skipulegum markaði. Þann 29. desember 2008 var heimild til að fjárfesta í óskráðum bréfum hækkuð í 20%. Gengisbundnar fjárfestingar námu 30% í árslok 2009 en 29% í árslok 2008.
Á myndinni hér að neðan sést skipting eignasafna lífeyrissjóðanna m.v. 31.12.2009 og 31.12.2008, en athygli vekur að eign í ríkisvíxlum og skuldabréfum jókst mikið á milli ára en eign í öðrum verðbréfum lækkaði. Meginástæða þess er talin vera verri staða fyrirtækja í landinu auk takmarkaðra möguleika í fjárfestingum sökum gjaldeyrishafta. Lífeyrissjóðirnir afskrifuðu meira en áður af eign sinni í skuldabréfum fyrirtækja og færðu aukinn hluta fjárfestinga sinna í ríkistryggða pappíra.
Athygli skal vakin á því að skýrslan verður aðeins birt á heimasíðu Fjármálaeftirlitsins. Heimilt er að nota efni úr ritinu, enda sé heimilda getið.
Töflur úr ársreikningabók 2009
Nánari upplýsingar veitir Sigurður G. Valgeirsson, sgv@fme.is, sími: 520-3700 og farsími: 840-3861